21e eeuwse vaardigheden, en dan? Deel 1: Creativiteit
Iedereen heeft het er tegenwoordig over: 21e eeuwse vaardigheden. We weten allemaal wel ongeveer wat er mee bedoelt wordt, maar…. wat kun je er nou mee in de klas?
In deze blog kijken we hoe je het onderdeel Creativiteit praktisch vorm kunt geven in je groep. In wekelijkse blogs komt steeds een andere vaardigheid aan de orde .
Creativiteit, wat houdt dat in?
Creativiteit is het vermogen om nieuwe en/of ongebruikelijke maar toepasbare ideeën voor bestaande vraagstukken te vinden. Hierbij horen:
- het kennen en hanteren van creatieve technieken;
- het denken buiten gebaande paden;
- nieuwe samenhangen kunnen zien;
- het durven nemen van (verantwoorde) risico’s;
- fouten kunnen zien als leermogelijkheden;
- en een ondernemende en onderzoekende houding.
Naast het vernieuwende aspect moet ook aandacht zijn voor toepasbaarheid en bruikbaarheid in een specifieke context. Creatief vermogen wordt het sterkst ontwikkeld in een rijke leeromgeving waarin kinderen gestimuleerd worden om zelf oplossingen te bedenken.
Creatief vermogen is het ruimte geven aan een vernieuwende en onverwachte uitkomst, waarbij zowel creatief denken als creatief handelen centraal staan.
Het creatieve (denk)proces wordt in vier fasen doorlopen: oriënteren, onderzoeken, uitvoeren en evalueren. Deze fasen zijn niet scherp gescheiden, maar lopen in elkaar over en soms door elkaar heen.
Bron: SLO
Het lied gaat over een jongetje dat op school bloemen tekent in alle kleuren, want `er zijn bloemen in alle kleuren en hij ziet ze allemaal`. De juf legt uit dat hij niet alleen op de wereld is en dat het geen zin heeft om de dingen anders te zien dan hoe men ze hoort te zien, en bloemen zijn rood en blaadjes zijn groen. Omdat het jongetje niet overtuigd is, moet hij in de hoek staan tot hij zich gedraagt zoals het hoort. Hij wordt eenzaam en bang in de hoek en dit overtuigt hem. Hij past zich aan.
Dan komt hij in de tweede klas, waar een juf is van wie bloemen wel alle kleuren mogen hebben. Maar het jongetje weet niet meer hoe…
Hoe kun je in de klas het Creatief denken en handelen stimuleren?
In principe is elk kind creatief, maar bij de één zal het wat gemakkelijker gaan‘stromen’ dan bij de ander.
Kinderen zijn van nature nieuwsgierig, een belangrijke voorwaarde voor het ontwikkelen van creativiteit. Waar het ene kind direct aan de gang gaat met een opdracht en over veel verbeeldingskracht beschikt, heeft een ander kind een voorbeeld nodig en moet hij of zij eerst inspiratie opdoen. Dat kan worden aangeboden bij de start van een traject door foto’s en filmpjes van goede voorbeelden te laten zien, maar kinderen kunnen ook in groepjes brainstormen, zodat kinderen met veel fantasie als inspiratiebron fungeren voor de andere kinderen.
Bron: Sardes Special Creativiteit stimuleren
Wat kun jij als leerkracht doen?
- Moedig een vragende houding aan en straal nieuwsgierigheid uit.
- Stel grote vragen, denk en speculeer hardop.
- Geef ruimte voor spel, experiment, risico’s, falen en doorzetten.
- Sta open voor avontuur en nieuwe ideeën van jezelf en anderen.
In de bouwhoek….
Soms is het bevorderen van Creativiteit heel simpel.
De opdracht was “Bouw een huis voor Raai”. Raai de Kraai is de handpop die in onze kleuterklas woont en hoort bij de methode Kleuterplein.
In de kring hebben we met elkaar besproken aan welke ‘eisen’ het huis van Raai dan moest voldoen.
- Raai moet erin passen
- Het huis moet een dak hebben
- Er moeten ramen en een deur in zitten
Daarna gingen de kleuters zelfstandig aan de slag, met z’n tweeën. Met dit als resultaat. Een activiteit waarin creativiteit gestimuleerd wordt.
Echte problemen!
Laat kinderen meedenken over echte problemen.
- We krijgen een nieuwe school. Hoe zou die eruit moeten zien? Wat hebben we echt nodig?
- Hoe kunnen we het plein verbeteren? Is dat voor alle groepen fijn?
- Op het plein wordt na schooltijd veel vernield. Hoe zouden we dat kunnen voorkomen?
- We gaan op schoolreisje of kamp. Waar zullen we naar toe gaan? Hoe komen we daar?
- Ga in op de actualiteit rondom school en alat de kinderen nadenken over hoe zij iets op zouden oplossen.
- Meer leuke ideeën.
Bij al deze onderwerpen kunnen de kinderen creatief denken, maar zijn er ook voorwaarden aan verbonden waar ze rekening moeten houden. Daardoor is Creativiteit nauw verbonden met Probleemoplosvaardigheden.
Mindmappen
Kinderen leren creatief te denken door technieken als brainstormen en mindmappen. Ze bedenken waar een woord of thema hen aan doet denken. Door met elkaar dit proces te doorlopen, breng je elkaar op nieuwe ideeën en inzichten.
Je kunt brainstormen of mindmappen op elk niveau en met elke leeftijd.
Je kunt bijvoorbeeld een mindmap maken over het thema waar je over gaat werken. Met elkaar kun je dan vorm geven aan het thema. Je bedenkt situaties die bij het thema passen en binnen het thema worden uitgevoerd. Hoe levensechter het thema en de activiteiten, hoe meer betrokken de kinderen zullen zijn.
Meer info: http://www.mindmappenmetkleuters.nl/?
Filosoferen
Door met kinderen te filosoferen leren ze creatief te denken. Er bestaan namelijk geen foute antwoorden en je hebt er geen kennis voor nodig, alleen je hoofd. Iedereen kan het.
Meer info: http://www.filosofiejuf.nl/
Andere materialen om te filosoferen:
Denkdobbelen
Het spel Denkdobbelen kun je thuis en in de klas gebruiken om kinderen van ongeveer 4 t/m 12 jaar aan het denken te zetten. Dat kan creatief denken zijn, maar ook filosofisch denken. Op het bordspel staan vier gedachtenwolken waar je woorden op kunt schrijven met whiteboard stift. Deze kun je ook weer makkelijk uitvegen. De woorden in de wolkjes vormen samen een zin of een vraag. Je stelt deze zinnen of vragen samen door te dobbelen met de dobbelsteen. Zo kun je denkdobbelvragen, denkdobbelverhalen, denkdobbelgedichten of denkdobbeldrama maken.
Meer info: http://denkdobbelen.nl
Vijf minuten creatief denken
40 kaarten met op iedere kaart een activiteit die het creatieve denken en de vindingrijkheid van de leerlingen van groep 1 t/m 8 uitdagen en op de proef stellen.
In alle activiteiten staat het leggen van nieuwe en betekenisvolle verbanden centraal.
Wat de leerlingen waarnemen en aangeboden krijgen koppelen zij op diverse manieren en op onverwachte wijze aan wat zij al weten. Zo ontstaan nieuwe en potentieel waardevolle ideeën en producten, die weer kritisch onder de loep worden gelegd: creativiteit én kritisch denken.
Meer informatie: http://creatiefdenkeninonderwijs.nl/algemeen/5-minuten-creatief-denken/
Denksleutels
Denksleutels zijn sleutels met daarop een vraag of opdracht die kinderen aanzet tot creatief, analytisch en praktisch denken. Vrijwel alle kinderen zijn bekend met het begrip “sleutel” als een ding dat je gebruikt om iets te openen. De denksleutels gebruiken we om ons denken te openen. Dit is voor kinderen een makkelijk uit te leggen concept.
De denksleutels zijn te gebruiken voor peuters en kleuters, maar ook zeer geschikt voor oudere leerlingen van een basisschool. Er zijn in totaal 20 denksleutels ontwikkeld met voorbeeldvragen voor jonge en oudere kinderen.
Meer info:
De volgende blog gaat over Probleemoplosvaardigheden. Deze vaardigheid is sterk verbonden met Creativiteit.
Heb je suggesties voor de volgende blog of aanvullingen op deze blog? Ik hoor het graag! Neem contact op via het Contactformulier of reageer hieronder.
Geef een reactie